انواع روغن صنعتی چیست و چه کاربردی دارند؟
فهرست مطالب
انواع روغن صنعتی نقش حیاتی در حفظ سلامت و عملکرد تجهیزات در صنایع مختلف دارند. از گیربکسهای سنگین گرفته تا سیستمهای هیدرولیک و کمپرسورها، هر بخش صنعتی نیازمند نوع خاصی از روانکار است که میبایست متناسب با شرایط کاری انتخاب شود، زیرا انتخاب نادرست روانکار میتواند منجر به سایش زودرس، افزایش دمای عملیاتی و کاهش راندمان شود.
در ادامه این مقاله، ضمن معرفی کامل انواع روغن صنعتی، به بررسی ویژگیها، کاربردها، تفاوت روغنهای معدنی و مصنوعی، افزودنیهای کلیدی و نکات مهم در نگهداری و انتخاب روغن مناسب خواهیم پرداخت.
روغن صنعتی چیست
تجهیزات و ماشینآلات صنعتی و سنگین در معرض شرایط عملیاتی بسیار سختی مانند دمای بالا، فشار زیاد، گرد و غبار و رطوبت قرار دارند که سبب میشود؛ قطعات داخلی آنها در برابر سایش، خوردگی و کاهش راندمان آسیبپذیر باشند. در نتیجه نیاز است که محلولی محافظ و روانکار در این تجهیزات استفاده شود تا اصطکاک را کاهش یابد و با کنترل دما و قابلیت ضد خوردگی؛ از سلامت قطعات و افزایش طول عمر تجهیزات اطمینان حاصل کند.
روغنهای صنعتی یکی از مهمترین اجزا در فرآیند تولید صنایع مختلف هستند. آنها نقش کلیدی در تضمین عملکرد صحیح تجهیزات و ماشینآلات و همچنین محافظت در برابر سایش و خوردگی دارند که دقیقا کاری که بالاتر توضیح دادیم را انجام میدهند.
در ویکیپدیا انواع روغنهای صنعتی را به شرح زیر تعریف میکند: «روغنهای صنعتی، روغنهای نفتی تقطیر شده با ویسکوزیته کم و متوسط هستند که به عنوان روانکننده، عمدتاً در واحدهای اصطکاک ماشینهای ابزار، فنها، پمپها، ماشینهای نساجی و همچنین به عنوان پایهای برای ساخت سیالات هیدرولیک، پلاستیک و روانکنندههای فرآیندی استفاده میشوند.»
انواع روغن های صنعتی
روغن های صنعتی در دسته بندی های مختلفی قرار میگیرند که در ادامه این روانکارها را در ۲ طبقه بندی مقایسه می کنیم.
طبقهبندی روغنهای صنعتی بر اساس فرمولاسیون آنها
تمام سیالات صنعتی از روغن پایه و افزودنیها تشکیل شدهاند.
انواع روغن پایه
روغنهای پایه ممکن است در یکی از دسته بندی های زیر قرار بگیرند:
- روغنهای طبیعی: منشأ گیاهی یا حیوانی دارند، اما به دلیل ناپایداری حرارتی و اکسیداتیو، در کاربردهای صنعتی استفاده نمیشوند.
- روغنهای معدنی یا مینرال: حاصل تصفیه نفت خام هستند. دارای ناخالصیهایی مانند گوگرد، نیتروژن و فسفر که با فرآیندهای پالایش کاهش مییابند.
- روغنهای مصنوعی یا سنتتیک: حاصل سنتز شیمیایی، دارای ویسکوزیته پایدار، نقطه اشتعال بالا و خلوص بیشتر؛ مناسب برای شرایط کاری شدید.
بیشتر بخوانید: روغن سنتتیک چیست ؟
افزودنیهای پرکاربرد در انواع روغن صنعتی
افزودنیها کارایی روغن را در برابر فشار، حرارت، سایش و آلودگی افزایش میدهند. مهمترین افزودنیها عبارتاند از:
- ضد سایش (Anti-Wear): کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک
- ضد زنگ و ضد خوردگی (Anti-Rust/Corrosion): محافظت فلزات در برابر آب و رطوبت
- ضد کف (Anti-Foam): جلوگیری از ایجاد حباب در سیستم روانکاری
- آنتیاکسیدان: افزایش پایداری در برابر اکسیداسیون
- اصلاحکننده ویسکوزیته: تثبیت عملکرد روغن در دماهای مختلف
- مواد شوینده و پخشکننده: جلوگیری از تشکیل لجن و رسوبات
- افزودنی فشار شدید (EP): محافظت در برابر سایش شدید و بار بالا
- کاهنده نقطه ریزش: بهبود جریان روغن در دماهای پایین
حال انواع روغن صنعتی از نظر ترکیبات و فرمولاسیونی که دارند نیز دارای کاربردهای متفاوت میشوند که در ادامه آنها را بررسی می کنیم.
انواع روغنهای صنعتی بر اساس کاربرد
چندین نوع اصلی روغن صنعتی وجود دارد که هر کدام خواص و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند. روغنهای صنعتی مدرن در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، مهندسی مکانیک، کشاورزی و سایر صنایع استفاده میشوند.
روغنهای صنعتی بر اساس نوع استفاده به گروههای زیر طبقهبندی میشوند:
- روغنهای روانکار (مثل گیربکس، هیدرولیک، کمپرسور و…)
- روغنهای حرارتی
- روغنهای ماشینکاری (Metalworking Fluids)
- روغنهای خنککننده و تمیزکننده صنعتی
- و سایر روغنهای خاص کاربردی
۱. روغنهای روانکار صنعتی (Lubricating Oils)
این دسته شامل انواع روغنهایی است که برای کاهش اصطکاک، سایش و گرما در تجهیزات مکانیکی به کار میروند. زیرمجموعههای مهم آن عبارتند از:
- روغن گیربکس صنعتی: مناسب برای جعبهدندهها در ماشینآلات سنگین، کارخانهها و تجهیزات انتقال نیرو.
- روغن هیدرولیک: برای انتقال نیرو در سیستمهای هیدرولیکی مانند لیفتراک، پرس و خطوط تولید.
خرید روغن هیدرولیک - روغن کمپرسور: مخصوص انواع کمپرسورهای پیستونی، اسکرو و توربینی برای روانکاری و جلوگیری از رسوبات.
- روغن توربین: برای روانکاری توربینهای بخار، گاز یا آبی، با پایداری حرارتی بالا.
- روغنهای گردشی (Circulating Oils): برای سیستمهای روانکاری پیوسته، مثل یاتاقانها و ژنراتورها.
- روغن آسانسور و روغن مخصوص ریلهای کشویی: برای روانکاری بخشهای متحرک آسانسورها و ماشینابزارها.
خرید روغن آسانسور - روغن موتور گازی: برای موتورهای گازسوز صنعتی، مقاوم در برابر اکسیداسیون و دمای بالا.
۲. روغنهای حرارتی (Heat Transfer Oils)
روغنهای حرارتی برای انتقال حرارت در سیستمهایی با دمای بالا استفاده میشوند، بدون آنکه تبخیر یا تجزیه شوند. این روغنها در صنایع پلاستیک، لاستیک، صنایع شیمیایی، و تأسیسات حرارتی (مانند دیگهای روغن داغ) به کار میروند. ویژگی اصلی آنها پایداری حرارتی بالا و مقاومت در برابر اکسیداسیون است.
۳. روغنهای ماشینکاری (Metalworking Fluids – MWFs)
این دسته شامل سیالاتی است که در عملیات فلزکاری نظیر برش، تراش، فرز، سوراخکاری و سنگزنی به کار میروند. انواع رایج آنها شامل:
- روغنهای محلول در آب (امولسیونها): ترکیبی از آب و روغن برای خنککاری و روانکاری همزمان.
بیشتر بخوانید: روغن محلول در آب چیست؟ - روغنهای نیمهسنتزی و سنتزی: ترکیبی از روغن پایه و افزودنیها با عملکرد بهتر و عمر طولانیتر.
- روغنهای خالص (Straight Oils): بر پایهی نفت معدنی، مناسب برای ماشینکاری سنگین.
این روغنها باعث بهبود کیفیت سطح قطعه، کاهش حرارت و افزایش عمر ابزار میشوند.
۴. روغنهای خنککننده و تمیزکننده صنعتی
این گروه شامل روانکارهایی است که عمدتاً برای کاهش دما یا تمیزکاری قطعات و تجهیزات صنعتی استفاده میشوند. روغنهای خنککننده در ماشینکاری یا تجهیزات الکتریکی برای دفع گرما به کار میروند.
روغنهای شوینده صنعتی برای پاکسازی قطعات مکانیکی از چربی، براده و گردوغبار استفاده میشوند و معمولاً شامل ترکیبات حلشونده در آب یا بر پایهی نفت هستند.
این روغنها نقش مهمی در نگهداری، بهداشت صنعتی و کاهش خرابی تجهیزات دارند.
۵. روغنهای خاص کاربردی (Specialty Industrial Oils)
این گروه شامل روغنهایی است که برای شرایط خاص یا تجهیزات خاص طراحی شدهاند. نمونههایی از آن عبارتند از:
- روغنهای نساجی برای روانکاری ماشینآلات باقابلیت شستشو و بدون لکه.
- روغنهای ضد زنگ و محافظ فلز برای جلوگیری از خوردگی در زمان نگهداری یا حمل.
- روغنهای سیلیکونی و فلوریندار برای صنایع خاص مانند الکترونیک، هوافضا یا داروسازی.
این روغنها به دلیل ویژگیهای منحصربهفردشان در شرایط خاص محیطی یا عملیاتی مورد استفاده قرار میگیرند.
مقایسه انواع روغن صنعتی بر اساس کاربرد
| نوع روغن | خواص اصلی | پایه | کاربرد |
| روغن گردشی | پایداری حرارتی، ضد سایش، ضد کف | معدنی/مصنوعی | یاتاقان، چرخدنده |
| روغن کمپرسور | مقاومت دمایی، ضد کف، روانکاری بالا | معدنی/مصنوعی | کمپرسورها، پمپهای گاز |
| روغن انتقال حرارت | پایداری حرارتی، مقاوم در برابر خوردگی | معدنی/سنتتیک | سیستمهای گرمایش و خنکسازی |
| روغن دنده صنعتی | فشار بالا، ضد سایش، ویسکوزیته بالا | معدنی/سنتتیک | گیربکسهای صنعتی |
| روغن فرآیند | بدون خطر ایمنی، سازگار با پلیمر | معدنی | صنایع لاستیک و پلاستیک |
| روغن آسانسور و روغن مخصوص ریلهای کشویی | اصطکاک پایین، چسبندگی بالا | معدنی/ سنتتیک | ماشینابزارهای فلزکاری و آسانسور |
| روغن توربین | ضد زنگ، ضد کف، خنککننده | معدنی | توربینهای بخار، گاز و آب |
نحوه انتخاب روغن صنعتی مناسب
انتخاب از میان انواع روغن صنعتی باید بر اساس نیازهای خاص تجهیزات و شرایط عملیاتی انجام شود. مراحل زیر را در نظر بگیرید:
الف) بررسی دفترچه راهنمای سازنده
همواره با اطلاعات فنی تجهیزات شروع کنید، اما توجه داشته باشید که این اطلاعات شرایط ایدهآل را پوشش میدهند و ممکن است با شرایط واقعی محیط کار متفاوت باشند.
ب) ارزیابی محیط کاری
عوامل مؤثر شامل:
- دمای عملیاتی
- فشار سیستم
- میزان رطوبت و گرد و غبار
- نوع بار (ثابت یا متناوب)
- سرعت عملکرد قطعات
پ) تطابق ویژگیهای روغن با نیازها
مثلاً:
- برای دمای بالا → روغن مصنوعی با آنتیاکسیدان قوی
- برای اصطکاک بالا → روغن با EP و ضد سایش
- برای محیط مرطوب → افزودنیهای ضد زنگ و ضد خوردگی
نگهداری و کنترل کیفیت انواع روغن صنعتی
برای مراقبت از انواع روغن صنعتی لازم است که روغن را از عوامل کاهش کیفیت (آب و ذرات جامد)دور نگه دارید و با استفاده از سیستمهای فیلتراسیون مناسب و آنالیز دورهای از کیفیت روغن خود مطمئن شوید. در این صورت همراه با تعویض به موقع میتوانید از بروز مشکلات برای تجهیزات نیز جلوگیری کنید
نتیجهگیری
انتخاب روغن صنعتی مناسب مستقیماً بر عملکرد، طول عمر و هزینههای عملیاتی تجهیزات تأثیر میگذارد. با شناخت دقیق از شرایط کاری، نوع دستگاه و ویژگیهای مورد نیاز، میتوان روانکار مناسبی را انتخاب کرد که در شرایط سخت صنعتی نیز عملکردی پایدار ارائه دهد.
خرید انواع روغن صنعتی
برای خرید انواع روغن صنعتی با کیفیت و متناسب با نیازهای تخصصی تجهیزاتتان، نیک اویل مجموعهای کامل از روانکارهای صنعتی از جمله روغنهای آسانسور، هیدرولیک و کمپرسور را در اختیار شما قرار میدهد. تمامی محصولات با ضمانت اصالت و مشاوره فنی رایگان عرضه میشوند تا انتخابی دقیق و مطمئن داشته باشید. برای دریافت مشاوره تخصصی و ثبت سفارش، همین حالا با کارشناسان نیک اویل تماس بگیرید یا از طریق وبسایت ما اقدام کنید.
منبع:
Types of Industrial Oil: How to Choose the Right One for your Equipment?
