نکات استفاده از حلال‌ در روانکاری آسانسور

استفاده از حلال در روانکاری آسانسور بسیار مهم است زیرا؛ آسانسورها سیستم‌های پیچیده‌ای هستند که برای عملکرد ایمن و کارآمد، نیازمند تمیزی و نگهداری منظم اجزای مختلف‌اند. در طول زمان، قطعات متحرک و ثابت آسانسور می‌توانند با گرد و غبار، روغن‌های قدیمی، گریس‌های سفت شده و سایر آلاینده‌ها پوشیده شوند. این آلودگی‌ها نه تنها ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کنند، بلکه می‌توانند عملکرد قطعات را مختل کرده، باعث سایش زودرس شوند و حتی خطرات ایمنی ایجاد کنند.

برای حذف این آلودگی‌های سرسخت، اغلب از حلال‌ها و پاک‌کننده‌های صنعتی استفاده می‌شود. اما استفاده نادرست از این مواد شیمیایی می‌تواند به قطعات آسانسور آسیب برساند یا خطرات جدی برای سلامت و ایمنی افراد ایجاد کند. این مقاله به بررسی نکات کلیدی و ایمنی در استفاده از حلال‌ها برای تمیزکاری بخش‌های مختلف آسانسور می‌پردازد.

حلال چیست و چرا در آسانسور استفاده می‌شود؟

حلال ماده‌ای است (معمولاً مایع) که قابلیت حل کردن ماده دیگری (حل‌شونده) را دارد و یک محلول ایجاد می‌کند. در زمینه نگهداری آسانسور، حلال‌ها عمدتاً برای اهداف زیر به کار می‌روند:

1. چربی‌زدایی: حذف روغن‌ها، گریس‌ها و روان‌کننده‌های قدیمی یا اضافی از روی قطعاتی مانند ریل‌های راهنما، مکانیزم‌های درب، چرخ‌دنده‌ها و سایر اجزای مکانیکی قبل از بازرسی، تعمیر یا روغن‌کاری مجدد؛ به همین علت است که استفاده از حلال‌ها در روانکاری آسانسور بسیار اهمیت دارد.
2. تمیزکاری قطعات الکتریکی و الکترونیکی: برخی حلال‌های خاص (مانند پاک‌کننده‌های کنتاکت) برای تمیز کردن گرد و غبار، اکسیداسیون و آلودگی از روی بردها، کنتاکتورها، سوئیچ‌ها و سایر اجزای حساس در تابلو فرمان و جعبه رویزیون استفاده می‌شوند، بدون اینکه به آن‌ها آسیب برسانند یا اتصال کوتاه ایجاد کنند.
3. پاک کردن آلودگی‌های سرسخت: حذف کثیفی‌های چسبنده، باقی‌مانده چسب‌ها یا سایر آلاینده‌هایی که با پاک‌کننده‌های معمولی از بین نمی‌روند.
4. آماده‌سازی سطوح: تمیز کردن سطوح قبل از رنگ‌آمیزی، اعمال پوشش‌های محافظ یا چسباندن قطعات.

بیشتر بخوانید: حلال وایت اسپریت چیست؟

نکات ایمنی حیاتی هنگام استفاده از حلال‌ در روانکاری آسانسور:

استفاده از حلال در روانکاری آسانسور بدون رعایت نکات ایمنی می‌تواند منجر به آتش‌سوزی، انفجار، مشکلات تنفسی، آسیب‌های پوستی و آلودگی محیط زیست شود. رعایت موارد زیر الزامی است:

1. تهویه مناسب: این مهم‌ترین نکته است. همیشه در محیطی با تهویه بسیار خوب کار کنید. در چاه آسانسور، موتورخانه یا کابین، از باز گذاشتن درها، استفاده از فن‌های تهویه قوی و جریان هوای طبیعی اطمینان حاصل کنید. از کار با حلال‌ها در فضاهای کاملاً بسته و بدون تهویه خودداری کنید.
2. تجهیزات حفاظت فردی (PPE):
   • دستکش: از دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی (مانند نیتریل یا نئوپرن) استفاده کنید. دستکش‌های لاتکس یا پارچه‌ای معمولی محافظت کافی ایجاد نمی‌کنند.
   • عینک ایمنی/محافظ صورت: برای جلوگیری از پاشش حلال به چشم‌ها، حتماً از عینک ایمنی یا شیلد محافظ صورت استفاده کنید.
   • ماسک تنفسی: بسته به نوع حلال و میزان تهویه، ممکن است نیاز به استفاده از ماسک تنفسی با فیلتر مناسب برای بخارات آلی باشد.
3. بررسی برچسب و برگه اطلاعات ایمنی (SDS/MSDS): قبل از استفاده از هر حلالی، برچسب آن را به دقت بخوانید و با خطرات، نکات ایمنی، روش استفاده و کمک‌های اولیه آشنا شوید. برگه اطلاعات ایمنی (SDS) اطلاعات کامل‌تری ارائه می‌دهد.
4. کنترل منابع اشتعال: بسیاری از حلال‌ها (به خصوص پایه نفتی و الکلی) به شدت قابل اشتعال هستند. هرگونه منبع جرقه یا شعله (مانند سیگار، کلیدهای برق غیراستاندارد، جوشکاری، سطوح داغ) را از محیط کار دور کنید. از ابزارهای ضدجرقه استفاده کنید.
5. سازگاری مواد: حلال‌ها می‌توانند به برخی پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها، رنگ‌ها و پوشش‌ها آسیب برسانند. قبل از استفاده گسترده، حلال را روی قسمت کوچکی از سطح که در دید نیست، تست کنید.
6. نگهداری و انبارش: حلال‌ها را در ظروف اصلی و محکم بسته، دور از گرما، نور مستقیم خورشید و منابع اشتعال نگهداری کنید.
7. دفع صحیح: هرگز حلال‌های مصرف شده یا اضافی را در فاضلاب، روی زمین یا در سطل زباله معمولی نریزید. آن‌ها را طبق مقررات محلی و زیست‌محیطی به عنوان زباله خطرناک دفع کنید. پارچه‌ها و دستمال‌های آغشته به حلال‌های قابل اشتعال نیز خطر آتش‌سوزی دارند و باید در ظروف فلزی در بسته نگهداری و سپس به طور ایمن دفع شوند.

مراحل کلی استفاده از حلال در روانکاری آسانسور

1. آماده‌سازی: هنگام استفاده از حلال در روانکاری آسانسور، آسانسور را از سرویس خارج کرده و اقدامات ایمنی لازم (Lockout/Tagout) را انجام دهید. تهویه مناسب را برقرار کنید. PPE لازم را بپوشید. ابزار و مواد مورد نیاز (حلال مناسب، دستمال تمیز، برس، ظرف جمع‌آوری) را آماده کنید.
2. اعمال حلال: حلال را به مقدار کم و کنترل شده روی سطح مورد نظر یا روی دستمال اسپری یا اعمال کنید. از پاشش بیش از حد و ایجاد بخارات زیاد خودداری کنید.
3. زمان اثر: بسته به نوع حلال و شدت آلودگی، ممکن است لازم باشد چند دقیقه صبر کنید تا حلال اثر کند و آلودگی را در خود حل کند.
4. تمیزکاری: با استفاده از دستمال تمیز یا برس نرم، آلودگی حل شده را پاک کنید. ممکن است نیاز به تکرار این مرحله باشد.
5. حذف پسماند: باقی‌مانده حلال و آلودگی را با دستمال خشک و تمیز پاک کنید. اگر از پاک‌کننده‌های پایه آبی استفاده می‌کنید که نیاز به آبکشی دارند، این کار را با دقت انجام دهید تا آب به قطعات حساس نرسد و سپس سطح را کاملاً خشک کنید.
6. بازرسی نهایی: از تمیز شدن کامل سطح و خشک بودن آن اطمینان حاصل کنید.
7. جمع‌آوری و دفع: مواد زائد (دستمال‌های آلوده، حلال مصرف شده) را به طور ایمن جمع‌آوری و دفع کنید.

بیشتر بخوانید: نکات تعویض روغن سیم بکسل آسانسور

حلال‌ مناسب روانکاری آسانسور

انتخاب حلال به کاربرد خاص بستگی دارد؛ به عنوان مثال برای استفاده از حلال در روانکاری آسانسور و برای پاک کردن روغن‌های قدیمی و رسوبات؛ روغنی مناسب است که قدرت کافی برای چربی زدایی را داشته باشد ، با این حال به ساختار قطعات (سیم‌ها و ریل‌ها) آسیب نزند.

حلال وایت اسپریت نیک اویل یکی از بهترین گزینه‌ها برای انجام اینکار است. این حلال می‌تواند به بهبود عملکرد ریل‌ها و کاهش اصطکاک و سایش کمک کند. کاهش اصطکاک و سایش به نوبه خود می‌تواند منجر به کاهش مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات شود. همچنین، حلال‌ شستشو وایت اسپریت می‌تواند به افزایش عمر مفید ریل‌ و گیربکس آسانسور و کاهش نیاز به تعویض زودهنگام آن‌ها کمک کنند.

نتیجه‌گیری

استفاده از حلال‌ها در روانکاری آسانسور برای نگهداری صحیح از آسانسور ضروری است، اما استفاده از آن‌ها نیازمند دانش، دقت و رعایت سخت‌گیرانه اصول ایمنی است. انتخاب حلال مناسب برای هر کار، تأمین تهویه کافی، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و دفع صحیح مواد زائد، اقداماتی حیاتی برای جلوگیری از آسیب به تجهیزات، حفظ سلامت کارکنان و حفاظت از محیط زیست هستند. در بسیاری از موارد، به خصوص برای کارهای پیچیده یا استفاده از حلال‌های قوی، بهتر است این امور توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده و مجرب انجام شود.