کجای آسانسور باید روغن کاری شود؟
فهرست مطالب
کجای آسانسور باید روغن کاری شود؟ این سوالات یکی از مهم‌ترین سوالاتیست که هر مدیر ساختمانی باید بپرسد. آسانسور، یکی از پرکاربردترین وسایل جابجایی در ساختمان‌های امروزی، مجموعه‌ای پیچیده از قطعات مکانیکی و الکتریکی است که با هماهنگی دقیق کار می‌کنند. مانند هر ماشین دیگری که دارای قطعات متحرک است، آسانسور نیز برای عملکرد روان، بی‌صدا، ایمن و طولانی‌مدت، به شدت به روانکاری مناسب و منظم وابسته است.
اصطکاک، دشمن اصلی قطعات متحرک است که منجر به سایش، تولید گرما، افزایش مصرف انرژی و در نهایت، خرابی زودرس می‌شود. روانکاری با ایجاد یک لایه لغزنده بین سطوح در تماس، اصطکاک را به حداقل رسانده و از بروز این مشکلات جلوگیری می‌کند. اما سوال اینجاست که دقیقاً کجای آسانسور باید روغن کاری شود؟ این مقاله به تفصیل به این موضوع می‌پردازد و نقاط کلیدی روانکاری در سیستم آسانسور را مشخص می‌کند.
اهمیت روانکاری در سیستم آسانسور
پیش از شناسایی اینکه کجای آسانسور باید روغن کاری شود، درک چرایی اهمیت روانکاری ضروری است:
- کاهش اصطکاک و سایش: اصلی‌ترین وظیفه روان‌کار، کاهش اصطکاک بین سطوح متحرک است. این امر سایش قطعات را به شدت کاهش داده و عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهد.
- محافظت در برابر خوردگی: روان‌کارها (به خصوص روغن‌ها و گریس‌ها) با ایجاد یک لایه محافظ، از تماس مستقیم فلزات با رطوبت و هوا جلوگیری کرده و مانع از زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند.
- کاهش صدا: اصطکاک و لرزش ناشی از حرکت قطعات خشک، می‌تواند منجر به تولید صداهای ناخوشایند شود. روانکاری مناسب به حرکت نرم و بی‌صداتر آسانسور کمک می‌کند.
- خنک‌کاری: در برخی موارد (مانند گیربکس‌ها یا یاتاقان‌های تحت بار)، روان‌کار به انتقال و دفع حرارت تولید شده در اثر اصطکاک کمک می‌کند.
- تمیزکاری: برخی روان‌کارها می‌توانند ذرات ریز و آلودگی‌ها را از بین سطوح تماس جمع‌آوری کرده و از آسیب رساندن آن‌ها جلوگیری کنند (اگرچه تعویض یا تصفیه منظم روان‌کار برای این منظور ضروری است).
- عملکرد صحیح قطعات ایمنی: قطعات حیاتی مانند گاورنر و سیستم ترمز ایمنی (پاراشوت) برای عملکرد صحیح و قابل اطمینان در مواقع اضطراری، نیاز به روانکاری دقیق و مشخص دارند.
بیشتر بخوانید: اهمیت روغن کاری آسانسور چیست؟
نقاط کلیدی نیازمند روانکاری در آسانسور
سیستم آسانسور دارای اجزای متعددی است که نیاز به روانکاری دارند. نوع روان‌کار (روغن یا گریس) و فرکانس روانکاری برای هر قسمت متفاوت است و باید بر اساس دستورالعمل‌های سازنده آسانسور تعیین شود. در ادامه به مهم‌ترین این نقاط اشاره می‌کنیم:
1. دنده یا گیربکس آسانسور
گیربکس آسانسور، به عنوان مرکز انتقال قدرت موتور به سیستم حرکتی کابین، شامل مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های دقیق است که تحت بار و سرعت بالا کار می‌کنند. تماس مداوم این چرخ‌دنده‌ها بدون وجود یک لایه محافظ روان‌کننده، منجر به اصطکاک شدید، تولید گرمای مخرب، سایش سریع سطوح فلزی و ایجاد سروصدای زیاد می‌شود. روغنکاری مناسب و منظم گیربکس، این اثرات مخرب را خنثی کرده و عملکرد نرم، بی‌صدا و مطمئن آن را تضمین می‌کند، که برای کارکرد کلی آسانسور و جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه ضروری است.
دلایل اصلی نیاز به روغنکاری گیربکس:
- کاهش اصطکاک و سایش بین چرخ‌دنده‌ها و یاتاقان‌ها.
- خنک‌کاری قطعات داخلی و جلوگیری از افزایش دمای بیش از حد.
- محافظت از سطوح فلزی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی.
- کاهش صدا و لرزش ناشی از عملکرد گیربکس.
- افزایش قابل توجه عمر مفید گیربکس و اجزای داخلی آن.
- تضمین انتقال قدرت روان و کارآمد.
چه نوع روغنی مناسب است؟
- روغن دنده (Gear Oil) یا روغن گیربکس: این روغن‌ها به طور خاص برای تحمل فشار بالا (EP – Extreme Pressure) و دماهای کاری گیربکس‌ها طراحی شده‌اند.
- گرانروی (Viscosity) مناسب: گرانروی روغن باید مطابق با مشخصات تعیین شده توسط سازنده آسانسور یا گیربکس باشد (مثلاً ISO VG 220, 320, 460). استفاده از روغن با گرانروی اشتباه می‌تواند به گیربکس آسیب بزند.
- روغن‌های معدنی یا سینتتیک: بسته به توصیه سازنده و شرایط کاری (دما، بار)، ممکن است روغن‌های معدنی یا سینتتیک (که معمولاً عملکرد بهتری در دماهای بالا و پایین دارند) توصیه شوند.
- مهم: همیشه به دفترچه راهنمای سازنده آسانسور مراجعه کنید و از روغن توصیه شده توسط آن‌ها استفاده نمایید.
2. سیم بکسل آسانسور
سیم بکسل آسانسور، که وظیفه حیاتی تحمل وزن کابین و وزنه تعادل و حرکت آن‌ها را بر عهده دارد، از تعداد زیادی رشته و سیم فولادی به هم تابیده تشکیل شده است. هنگام حرکت و عبور از روی فلکه‌ها، این سیم‌ها نه تنها با شیار فلکه در تماس هستند، بلکه به طور مداوم روی یکدیگر می‌لغزند و خم می‌شوند (اصطکاک داخلی).
این حرکات باعث ایجاد سایش و خستگی در سیم‌ها می‌شود. علاوه بر این، سیم بکسل به شدت در معرض خطر خوردگی و زنگ‌زدگی قرار دارد که می‌تواند استحکام آن را به طور جدی کاهش دهد. روغنکاری مناسب به عنوان یک لایه محافظ و روان‌کننده حیاتی عمل کرده، از این خطرات جلوگیری می‌کند و عمر ایمن سیم بکسل را افزایش می‌دهد.
دلایل اصلی نیاز به روغنکاری سیم بکسل:
- کاهش اصطکاک داخلی بین رشته‌ها و سیم‌های تشکیل‌دهنده بکسل هنگام خمش.
- کاهش اصطکاک خارجی بین سیم بکسل و شیارهای فلکه (قرقره).
- محافظت کامل از سیم‌ها در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و عوامل محیطی (رطوبت).
- کمک به حفظ انعطاف‌پذیری سیم بکسل.
- جلوگیری از سایش زودهنگام و شکستگی سیم‌های داخلی و خارجی.
- افزایش طول عمر ایمن و قابل اطمینان سیم بکسل.
چه نوع روغنی مناسب است؟
روغن مخصوص سیم بکسل (Wire Rope Lubricant): این روغن‌ها طوری فرموله شده‌اند که:
- قدرت نفوذ بالا: بتوانند به داخل ساختار سیم بکسل و تا مغزی آن نفوذ کنند.
- چسبندگی مناسب: به سطح سیم‌ها بچسبند و به راحتی چکه نکنند یا در اثر حرکت از بین نروند.
- خاصیت ضد زنگ و ضد خوردگی: حاوی مواد افزودنی برای محافظت در برابر زنگ‌زدگی باشند.
- مقاومت در برابر آب: رطوبت را دفع کنند.
- نباید از گریس‌های سنگین استفاده کرد: گریس‌های سنگین ممکن است فقط سطح خارجی را بپوشانند، مانع نفوذ روغن به داخل شوند و گرد و غبار را جذب کرده و باعث سایش بیشتر شوند.
- سازگاری با مغزی: اگر سیم بکسل مغزی فیبری دارد، روغن باید با آن سازگار باشد و باعث خرابی آن نشود.
- مهم: از روغن‌های توصیه شده توسط سازنده سیم بکسل یا سازنده آسانسور استفاده کنید. روش روغنکاری (اسپری، قلم‌مو، دستگاه) نیز اهمیت دارد.
3. ریل آسانسور
ریل‌های راهنما وظیفه هدایت دقیق و مستقیم کابین و وزنه تعادل در مسیر عمودی خود را بر عهده دارند و عملکرد صحیح آن‌ها به نوع کفشک‌های راهنما بستگی دارد. در سیستم‌هایی که از کفشک‌های لغزشی استفاده می‌کنند، تماس مستقیم و لغزش کفشک روی سطح ریل، اصطکاک قابل توجهی ایجاد می‌کند. روغنکاری ریل‌ها در این سیستم‌ها برای کاهش این اصطکاک، جلوگیری از سایش ریل و کفشک، حذف صداهای ناهنجار (جیغ کشیدن) و تضمین حرکت نرم و روان کابین، امری ضروری است.
لازم به ذکر است که در سیستم‌های با کفشک‌های رولر دار (غلتکی)، معمولاً نیازی به روغنکاری ریل نیست و حتی می‌تواند مضر باشد، زیرا روغن باعث جذب آلودگی و اختلال در عملکرد رولرها می‌شود؛ در این موارد، تمیز نگه داشتن ریل اهمیت بیشتری دارد.
دلایل اصلی نیاز به روغنکاری ریل‌ها (عمدتاً برای کفشک‌های لغزشی):
- کاهش شدید اصطکاک بین سطح ریل و کفشک لغزشی.
- جلوگیری از سایش زودهنگام ریل و تعویض پرهزینه آن.
- جلوگیری از سایش سریع کفشک‌های راهنمای لغزشی.
- کاهش یا حذف صداهای ناهنجار (جیغ) هنگام حرکت کابین.
- تضمین حرکت نرم، روان و بدون لرزش کابین در امتداد ریل‌ها.
- محافظت از سطح فولادی ریل در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی (برای هر دو نوع کفشک مفید است).
چه نوع روغنی مناسب است؟
روغن‌های مخصوص ریل آسانسور (Elevator Rail Lubricant): این روغن‌ها معمولاً گرانروی پایینی دارند تا لایه نازکی ایجاد کنند، چسبندگی کافی برای ماندن روی سطح عمودی ریل را دارند و طوری طراحی شده‌اند که گرد و غبار زیادی جذب نکنند.
- نباید از گریس یا روغن‌های سنگین استفاده کرد: زیرا گرد و غبار را جذب کرده و ماده‌ای چسبناک و ساینده ایجاد می‌کنند.
انتخاب روان‌کار مناسب
انتخاب روغن مناسب برای هر نقطه، به اندازه خود دانستن اینکه کجای آسانسور باید روغن کاری شود اهمیت دارد. فاکتورهایی مانند ویسکوزیته، پایداری حرارتی، مقاومت در برابر آب و اکسیداسیون، افزودنی‌های خاص (ضدسایش، ضدخوردگی، EP) و سازگاری با مواد (فلزات، پلاستیک‌ها، الاستومرها) باید در نظر گرفته شوند. همیشه اولویت با توصیه‌ها و مشخصات فنی ارائه شده توسط سازنده آسانسور یا قطعه است.
روغن های آسانسور نیک اویل
کیفیت روغن‌های آسانسور مورد استفاده برای روانکاری تاثیر زیادی بر طول عمر آسانسور شما دارد؛ پس با انتخاب برندی مطمئن ایمنی آسانسور خود را افزایش دهید. نیک اویل با سابقه بیش از ۱۰ سال در زمینه تولید روغن‌های تخصصی آسانسور از باکیفیت ترین روغن‌ها را برای شما تولید می‌کند.
نتیجه‌گیری
خب حال که میدانید کجای آسانسور باید روغن کاری شود، باید بدانید که روانکاری صحیح و منظم، ستون فقرات برنامه نگهداری پیشگیرانه آسانسور است. شناسایی دقیق نقاط نیازمند روانکاری – از ریل‌ها و سیم بکسل‌ها گرفته تا اجزای موتورخانه و سیستم‌های ایمنی – و استفاده از روان‌کار مناسب برای هر نقطه، نقشی حیاتی در تضمین عملکرد ایمن، کارآمد، بی‌صدا و طولانی‌مدت آسانسور ایفا می‌کند.
به دلیل حساسیت و اهمیت موضوع، اکیداً توصیه می‌شود که تمامی امور مربوط به بازرسی و روانکاری آسانسور توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده، مجرب و با استفاده از محصولات باکیفیت و مطابق با استانداردهای سازنده انجام پذیرد
منبع:
